عبدالله ابن کواء در جنگ نهروان، شخصیت معنوی و امام جماعت خوارج بوده است. ولی پس از خطبه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) به ظاهر توبه می‌کند. حضور ابن کواء به عنوان امام جماعت لشگر خوارج نشان می‌دهد معاویه نه تنها فرمانده نفوذی نظامی داشته بلکه مرجع تراشی نیز می‌کرده است.
شبث ابن ربعی به عنوان نفوذی معاویه در حکومت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)، وظیفه ایجاد تفرقه میان امت اسلامی را داشته است. او حکمیت را بر امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) تحمیل می‌کند و فرمانده نظامی سپاه خوارج بوده است.
ابن ابی الحدید معتزلی در شرح نهج‌البلاغه می‌گوید: «کوفه علی ابن ابی‌طالب(علیه‌السلام) اگر به تنهایی مدنظر قرار گیرد فردی که پشت پرده تمام فتنه‌های این شهر بوده، اشعث ابن قیس بوده است.»
مغیره ابن شعبه تئوریسین جبهه نفاق بوده است، به همین دلیل هزینه یک فتنه نمی‌شود. او در عصر حکومت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در شام حضور نداشته، بلکه در دل حکومت حضرت امیر(علیه‌السلام) و در مکه و طائف سکونت داشته است.
مروان ابن حکم به دنبال این بوده که با بالا بردن کشته‌های جنگ جمل، تهمت کشتار را به علی‌بن‌ابی‌طالب(علیه‌السلام) بزنند.
پایگاه رسمی استاد طائب؛ تحلیل حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب، تاریخ‌پژوه و استاد درس‌خارج حوزه علمیه قم از ماجرای صلح امام حسن‌مجتبی(علیه‌السلام) و تبیین آن با اتفاقات روز.
امام حسن مجتبی(علیه‌السلام) وقتی که نگاه کرد به وضع لشکر خودش و وضع کوفه و شرایط اجتماعی و سیاسی فهمید که حالا جنگ را تمام کرد.
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ پرسش شما: چرا امام حسن(ع) عبیدالله بن عباس را به فرماندهی لشگر انتخاب کردند و دلیل خیانت عبیدالله چه بود؟
وقتی سیستم در درون(سازمان یهود) خود دچار بحران شد و مشاهده کرد که دیگر یزید قادر به رفع آن نیست، به احتمال بسیار زیاد او هم بنا به دستور، به دست عوامل سیستم کشته شد.
امام علی(ع) فرمود زیر و بم نحوه برخورد با معاویه را بررسی کردم و متوجه شدم دو راه بیشتر ندارم؛ یا باید با معاویه جهاد کنم و یا با او صلح کنم و به آنچه حضرت محمد(ص) آورده است، کافر شوم؛ یعنی نحوه برخورد با معاویه تا این اندازه عمیق و بغرنج بود.
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ پرسش شما: چرا معاویه همزمان اقدام به شهید کردن امام حسن(ع) و امام حسین(ع) نکرد؟
برنامه‌ی سقیفه بود که اسلام به کلی برچیده شود و از جمله اشتباهات معاویه این بود که حرف اساسی سقیفه را افشا کرد، تا جایی که مغیره گفت: معاویه دیگر بس است.
اقدامات امام حسن(علیه‌السلام) در این مقطع از تاریخ به معنای واقعی، بروز مکر الهی است. اولین اقدام حضرت بازگرداندن آرامش روانی از دست رفته به کوفه است.
معاویه در زمان عثمان، ساختار سازمان امنیتی - جاسوسی کوفه را ایجاد کرده بود. نیروهای او هر چند کم اما با قوت مشغول به فعالیت هستند؛ نیروهایی که در ظاهر هیچ ارتباطی با معاویه ندارند اما در باطن دستورات او را مو به مو عمل می‌کنند.
با سخنرانی امام سجاد(علیه‌السلام) در شام، ورق برگشت؛ لذا یزید گفت: اینها را با احترام برگردانید. در بازگشت اسرا از شام، ملاحظه کنید که این کاروان از کجا عبور کرد تا از شام خارج شود؟ اگر کاروان را در روز و از وسط شهر بیرون بردند، معلوم می‌شود که چه تغییری حاصل شده بود!
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ پرسش شما: نقاط ضعف و قوت حکومت معاویه در زمان حسنین(ع) چه بود؟
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ پرسش شما: آیا روایاتی که ابوذر را فردی تندرو و بی‌منطق معرفی می‌کند، صحیح است؟
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ پرسش شما: چرا عبدالله‌بن‌جعفر به امام حسین(ع) توصیه کرد به کربلا نروند؟
یزید تصمیم داشت مسئله امام حسین(علیه‌السلام) را در مکه و با کشتن ایشان در موسم حج تمام کند و برنامه ریزی او برای مقابله با آن حضرت در مکه انجام گرفته بود و دیگر نیازی به جابجایی نعمان و فرستادن عبیدالله به کوفه نبوده است.
مسلم که فردی بسیار زیرک بود ابتدا پنهانی و به صورت فردی ناشناخته و در زمانی که نعمان بن بشیر والی کوفه بود وارد آن شهر شد و با توجه به فرمان امام حسین(علیه‌السلام) صرفاً در صدد ارتباط گیری با بزرگان شیعه در کوفه برای ساماندهی ایشان برآمد.
در طول ۱۱ سال به قدری روایت‌های کمی از امام حسین(ع) نقل شده است که شاید از عدد انگشتان یک دست تجاوز نکند و هیچ سخنرانی علنی و یا گفتگوی آشکاری را نمی‌توان در این دوره خفقان از حضرت پیدا کرد.
پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ پرسش شما: چرا ابوسفیان به امیرمؤمنان(ع) پیشنهاد بیعت داد؟
سیر به قدرت رسیدن معاویه و امتداد و فرجام او، نمونه روشن و واضحی برای شناخت این مانع است. حکومت معاویه مولد سقیفه است. روزی که او از سوی خلیفه دوم به عنوان فرماندار شام انتخاب می‌شود، حدود ۴۰ سال سن دارد.
معاویه از اعلام جانشینی یزید باکی نداشت. او نگران این بود که همه نقشه‌هایش برای بدنام و منزوی کردن خاندان اهل‌بیت علیهم‌السلام نقش بر آب شود. تلاش‌های فراوانی صورت گرفته بود که نام حسن بن علی(علیه‌السلام) با اکراه برده شود، اما مردم با اکرام از او یاد می‌کردند.
سیستم امنیتی - جاسوسی معاویه، نه از راه ترور امام حسن(علیه‌السلام) و نه راه‌های دیگر نتوانست باعث ادامه جنگ شود. به این ترتیب، معاویه تسلیم درخواست عمومی برای پذیرفتن صلح و شروط صلح نامه شد.
