همواره در مواقعی که خطر جوامع اسلامی را تهدید می‌کرده، این عالمان دین بوده و هستند که آن را شناسایی و برطرف می‌کنند. به هنگام بروز خطر صهیونیسم و اشغال فلسطین نیز این عالمان دین بودند که امّت اسلامی را متوجه خطر کرده و موج بیداری اسلامی را به راه انداختند.

پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ همواره در مواقعی که خطر جوامع اسلامی را تهدید می‌کرده، این عالمان دین بوده و هستند که آن را شناسایی و برطرف می‌کنند. به هنگام بروز خطر صهیونیسم و اشغال فلسطین نیز این عالمان دین بودند که امّت اسلامی را متوجه خطر کرده و موج بیداری اسلامی را به راه انداختند. اما نکته‌ای که دراین جریان حائز اهمیت است، پیشگامی و پیشتازی علماء شیعه در ایران و عراق نسبت به این مسأله است.

چرا که کشور فلسطین سنی مذهب هستند ولی هیچگاه این اختلاف باعث نشد تا علماء و شیعیان پیرو آنان، نسبت به معضل رژیم صهیونیستی تغییر موضع دهند. از این رو شرح مبارزات برخی از علماء طراز اولی شیعه که به سرعت متوجه خطر صهیونیسم در منطقه شده و نسبت به آن موضع گرفتند را بیان می‌کنیم.

آیت‌الله سید عبدالحسین شرف الدین

سید عبدالحسین شرف الدین جزو نخستین عالمانی است که در جهان عرب، پیش از رسمی شدن اسرائیل در ۱۹۴۸م متوجه خطر یهودیان شده بود. او در زمانی که فلسطین تحت قیمومیت انگلیسی بود، مهاجرت یهودیان جهان به این سرزمین را برای آینده آن خطرناک می‌دانست. اگرچه حوزه فعالیت‌های سید شرف الدین لبنان بود ولی با این حال در طول زندگی خود تلاش کرد تا مانع از تحقق تشکیل رژیم صهیونیستی شود. او از دولت‌های جهان خواست تا با اعتراض و فشار به انگلستان جلوی پیشروی صهیونیست‌ها و مهاجرت یهودیان را بگیرند.(1)

علامه شیخ محمد حسین کاشف الغطاء

از نظر علامه کاشف الغطاء مسأله رژیم صهیونیستی معضلی است که توسط استعمارگران غربی (انگلیس و آمریکا) ایجاد شده و همه مسلمانان باید در رفع این مشکل تلاش کنند. او شکل گیری صهیونیسم را مشکل جهان اسلام می‌دانست که ناشی از سه پدیده؛ عدم اتحاد میان مسلمین، ضعف دولت‌های مسلمان و از همه مهمتر اختلاف اعراب و مسلمانان بعد از جنگ جهانی دوم بود.

او سفرهای فراوان به کشورهای اسلامی داشت. در تاریخ ۱۳۵۰ ه.ق به قدس سفر کرده و به مسلمانان نسبت به خطر جریان صهیونیسم هشدار می‌دهد. هم چنین بعد از تشکیل رژیم اسرائیل و جنگ شش روزه، سران کشورهای عربی را به جرم کوتاهی در مبارزه و بسیج عمومی محکوم و فتوا به جهاد در مقابل رژیم اسرائیل داد و از همه کشورهای اسلامی خواست در این جهاد شرکت کنند.(2)

آیت‌الله شیخ عبدالکریم زنجانی

آیت‌الله زنجانی نیز برای ایجاد وحدت میان مسلمین به سرزمین های مصر ، لبنان، فلسطین و سوریه سفر و آنان را به مبارزه علیه استعمار ترغیب می‌نمود. او به دعوت «سید محسن حسینی» مفتی کشور فلسطین، جهت زیارت مسجد الاقصی و دیدار با مردم به آنجا سفر می‌کند. آیت‌الله زنجانی مورد استقبال گرم مردم و علماء فلسطین قرار می‌گیرد. او در جمع آنان علیه استعمار و صهیونیسم سخنرانی پر شوری می‌کند که در بین مردم به «خطبه ناریه» معروف می‌شود.

او در ضمن سخنرانی خود خطاب به سران اسرائیل می‌گوید «آیا با خدا می‌جنگید؟ در حالی که پیروزی خدا حتمی است. آنان که برای تأسیس دولتی به نام اسرائیل در فلسطین کوشش می‌کنند، می‌خواهند برای یهود سلطنت و عزت کسب نمایند و با عرب و مسلمین برای نیل به این هدف پیکار می‌کنند، باید بدانند با خدایی که برای یهود ذلت و مسکنت مقرر فرموده در پیکارند؛ در آنجایی که حضرت باری تعالی می‌فرماید: «لأغلبین أنا و رُسُلی»(3)

آیت‌الله سید محسن طباطبائی حکیم

آیت‌الله حکیم در کمک به جنبش‌های آزادی بخش اسلامی فعال بود و مسلمانان را به کمک و پشتیبانی از برادران مسلمانان فلسطینی، تشویق می‌نمود. او اعلامیه‌های متعدد و مهمی راجع به فلسطین و وحدت مسلمانان جهان برای نجات بیت‌المقدس صادر می‌نمود. همچنین موضع دولت عراق را در جلوگیری از تظاهرات مردم در محکومیت حمله سه جانبه انگلیس، فرانسه و اسرائیل به مصر در ۱۳۳۵ه.ش و ابراز همدردی با ملت مصر ، به شدت محکوم و از برگزاری نماز جماعت امتناع ورزید تا آنکه رژیم عراق مجبور به عذر خواهی گردید.(4)

آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی

مهمترین موضع‌گیری آیت‌الله کاشانی به سنه ۱۳۳۶ه.ش باز می‌گردد. در این سال با آغاز ایام اربعین حسینی هزاران نفر در محل زندگی او جمع می‌شوند. در یکی از این مراسمات او با ترسیم فضای جامعه آن روز با جامعه زمان امام حسین علیه‌السلام و حرکت ظلم ستیز امام، مردم را دعوت به مبارزه کرده و در ادامه می‌گوید: «برادران مسلمان ما در فلسطین گرفتار حوادث رقت آوری شده‌اند. خانه و لانه آن‌ها در معرض مصادره از طرف یهود واقع شده است. جان و مال و ناموس آن‌ها زیر دست و پای یهود لجوج و پایمال شده و می‌شود. مسلمانان دنیا بایستی با مسلمین فلسطین ابراز همدردی کنند و تا درجه امکان به کمک آن‌ها بشتابند.»

همچنین در ادامه سخنان خود خطاب به مسلمین می‌گوید «آیا رواست ذلیل‌ترین ملل عالم در مقابل مسلمین این فجایع را مرتکب شوند و مسلمین آرام بنشینند.»

در ۱۱ دی ماه همان سال آقای کاشانی اعلامیه ای در حمایت مردم فلسطین و خطاب به جامعه جهانی مسلمین صادر می‌کند و تشکیل دولت غاصب اسرائیل را خطر جدی برای آینده مسلمین دانست. آقای کاشانی به این امر اکتفا نکرده و مردم را به تظاهرات علیه رژیم صهیونیستی دعوت می‌کند. در ادامه اعتراضات در ۲۰ دی سال ۱۳۲۶ه.ش آیت‌الله کاشانی به همراه سی هزار نفر از مردم، در مسجد شاه (مسجد امام خمینی فعلی) برای حمایت از مردم فلسطین اجتماع کردند. همین امر باعث شد تا حکومت با نیروی نظامی مانع از سخنرانی آقای کاشانی شود. با ادامه مبارزات آقای کاشانی علیه اسرائیل، حکومت مجبور شد تا او را به لبنان تبعید کند. اما این تبعید بر خلاف انتظار اسرائیل، باعث شعله‌ور شدن مبارزات روحانیون شیعیان در لبنان شد.

در نهایت آقای کاشانی به کشور بازگشته و مبارزات خود علیه رژیم صهیونیستی را از سر می‌گیرد. همزمان با بالا گرفتن نهضت ملی مردم ایران، علماء سایر بلاد اسلامی به آقای کاشانی نامه نوشته و از او در خواست می‌کنند تا به رژیم شاه فشار آورد تا با اسرائیل قطع رابطه کند. در نتیجه در ۱۵ تیر ۱۳۳۰ه.ش با اعتراضات مردم و فشار آقای کاشانی و نمایندگان مجلس، طی اعلامیه‌ای قطع رابطه با رژیم صهیونیستی، اعلام می‌گردد.(5)

آیت‌الله بروجردی

حوزه فعالیت‌های این مرجع بزرگوار تنها محدود به فضای داخلی ایران نبود. به عنوان نمونه به دنبال تشکیل دولت صهیونیسم و جنگ میان دولت‌های عربی و اسرائیل، آقای بروجردی طی اطلاعیه‌ای از  مردم مسلمان می‌خواهد تا با تجمع در خیابان‌ها اعتراض خود را اعلام و از مردم فلسطین حمایت کنند. همچنین در این اطلاعیه ضمن اشاره به رفتار مسالمت آمیز مسلمانان با یهودیان و رفتار پست و غیر انسانی آنان با مردم فلسطین، از مردم خواست جهت دعا برای پیروزی مردم فلسطین و شکست یهودیان اجتماع کنند.(6)

آیت‌الله محمود طالقانی

با توجه به سوابق و مجاهدت‌های آیت‌الله طالقانی طبیعی است که حوزه فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی او محدود به ایران نباشد. او از ۱۹۴۸م که برابر با ۱۳۲۷ه.ش است مبارزات خود علیه صهیونیسم را آغاز می‌کند. آقای طالقانی به منظور آگاهی مردم ایران نسبت به خطر صهیونیسم و شناساندن حقوق مردم فلسطین، اقدام به نوشتن، گفتن، اعلامیه دادن، تبلیغ و مسافرت می‌کند.

این مسأله به قدری برای آقای طالقانی مهم بوده که در جلسه‌ای با حضور سفرای کشورهای اسلامی در مرداد ۱۳۵۸ه.ش، درست بیست روز مانده به پایان زندگیش، از مسأله فلسطین به عنوان رأس به درد آمده جسد اسلام سخن می‌گوید و از مسلمانان می‌خواهد که آزادی قدس را سرلوحه برنامه خود قرار دهند.(7)

علّامه طباطبایی

آقای سید هادی خسروشاهی در وصف علامه می‌گوید: «ایشان علاوه بر مسائل داخلی، در مسائل مهم دنیای اسلام هم به نحوی اظهار نظر و ادای تکلیف می‌کردند که یکی از آن موارد، موضوع فلسطین بود. معظم‌له به همراه آقای مطهری و سید ابوالفضل زنجانی حساب مشترکی در چند بانک تهران افتتاح می‌کنند تا برای کمک به مردم فلسطین اقدامات لازم را انجام دهند.»

همچنین این عمل از طریق اعلامیه‌ای که با حدیث نبوی «من سمع رجلاً ینادی یا للمسلمین فلم یُجبیه فلیس بمسلم» آغاز می‌شده میان مردم و دانشگاهیان و بازاریان بخش شد که البته با برخورد ساواک این عمل متوقف شد.(8)

آیت‌الله گلپایگانی

آیت‌الله گلپایگانی با آغاز جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، ضمن صدور اعلامیه‌ای از مردم مسلمان فلسطین حمایت نمود. او همچنین در جریان آتش سوزی مسجد الاقصی اعلامیه شدید لحنی صادر و در اعتراض به این عمل در مسجد اعظم قم سخنرانی می‌کند. اما متاسفانه نیروهای ساواک محل چاپخانه اعلامیه‌ها را پیدا و از انتشار و همگیر شدن این جریان جلوگیری می‌کند.(9)

اسرائیل بعد از تشکیل رژیم خود، برای پایان دادن به خط مبارزان فلسطینی با دست آویز بهانه‌ای در ۱۹۶۷م به کشورهای مجاور خود یعنی لبنان، سوریه، مصر و اردن از زمین و هوا حمله می‌کند. به غیر از حضرت امام و پیروان همیشگی او یعنی شهید مطهری، بهشتی، باهنر و فلسفی و… که پای ثابت مبارزه با رژیم صهیونیستی بودند، سایر علماء و مراجع تقلید نیز پا به این عرصه نهادند.

علمائی نظیر آیت‌الله میلانی، مرعشی نجفی، خویی، بهبهانی، سید عبدالله شیرازی که در دفاع از مردم فلسطین و محکوم کردن رفتار ظالمانه و زشت رژیم اشغالگر اسرائیل اعلامیه صادر کردند.

آیت‌الله مرعشی

جالب آن است که هر یک از آیات عظام با استناد به آیات و روایاتی اعلامیه‌های خود را آغاز یا ختم می‌کردند که پیوستگی جامعه شیعه با فلسطین که مذهبشان سنی بود را نشان می‌داد. به طور مثال آیت‌الله میلانی در ضرورت مبارزه با اسرائیل و کمک به مردم به فلسطین به حدیث مشهور نبوی «من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم» استناد می‌کند.(10)

آیت‌الله مرعشی نیز با استناد به آیه کریمه «ولا تحسبن الذین قتلو فی سبیل الله امواتاً بل احیاء عند ربهم یرزقون» مبارزه در راه آزادی فلسطین را برای همه مسلمانان واجب شرعی دانسته و کشته شدن در این راه را شهادت دانست. همچنین آقای مرعشی در اقدامی عملی، یک حساب بانکی در قم برای کمک به مردم فلسطین افتتاح کرد و از مردم خواست تا کمک‌های مالی خود به آوارگان فلسطین را به این حساب واریز کنند.(11)

امام موسی صدر

او به عنوان رهبر شیعیان لبنان، حل مشکلات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مسلمانان را در گرو حل مسأله فلسطین می‌دانست و در مجالس مختلف در این باره سخن می‌گفت. او سعی می کرد این مسأله را تنها از بعد اسلامی آن مطرح نکند. بلکه در محافل غیر اسلامی با برجسته کردن وجوه انسانی این مسأله تلاش می‌کرد تا وجدان غیر مسلمانان را بیدار کند.

به طور مثال او در یک از سخنرانی‌های خود می‌گوید «تلاش برای آزادی فلسطین، تلاش برای آزادی مقدسات اسلامی و مسیحی و تلاش برای آزادی انسان است. این تلاش است برای جلوگیری از آلوده شدن نام خداوند در روی زمین، زیرا صهیونیسم با رفتارهای خود نام خداوند را آلوده می‌سازد.»

او در ۱۳۴۸ه.ش حمایت خود از مردم فلسطین را اعلام و سازمان «امل» را در حمایت از مردم فلسطین تاسیس نمود که یکی از وظایف آن دفاع از مقاومت فلسطین بر ضد صهیونیسم بود. او همچنین علاوه بر سفر به کشورهای عربی، برای رساندن صدای مظلومیت فلسطین و جنایات اسرائیل، به آلمان و فرانسه نیز سفر کرد و با شخصیت‌های مذهبی و سیاسی و رسانه‌های گروهی آنجا دیدار کرد.(12)

میلاد پورعسکری

پی‌نوشت:

۱ – http://wikinoor.ir

۲- http://zionism.pchi.ir/show.php?page=contents&id=5995.

۳- https://zanjan.ichto.ir/database/agentType/View/PropertyID/79.

۴- http://ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=221.

۵- http://www.irdc.ir/fa/news/1914.

۶- http://www.iichs.ir/News-4470.

۷- http://ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=1121.

http://navideshahed.com/fa/news/390306.

۸- https://www.mashreghnews.ir/news/911271.

۹- http://ir-psri.com/Show.php?page=ViewNews&NewsID=6179&cat=7

۱۰- http://www.rahmag.ir/content.php?id=184.

۱۱- https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/3825/23462.

۱۲- http://dowran.ir/show.php?id=48917911.