امام جواد علیه‌السلام شبکه وکلا در نقاط شیعه‌نشین را در عراق، ایران و شمال افریقا تقویت کرد و امام با اداره و تقویت این شبکه به حفظ اصالت‌های شیعی و استمرار این مسیر اقدام نمود.

پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ امام جواد(ع) در دوران امامت خود با شرایط خاصی به لحاظ سیاسی و فرهنگی مواجه بود. همزمانی حاکمیت مأمون و معتصم با دوران حیات آن حضرت از یک سو و شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه به ویژه فعالیت فرقه‌های انحرافی و مذاهب شیعی از سوی دیگر امام جواد(ع) را بر آن داشت تا برای اداره امور شیعیان و مبارزه سیاسی – اعتقادی با مظاهر زور و تزویر روش‌هایی را به کار گیرد که در واقع ادامه همان سیاست‌های پدر بزرگوارشان حضرت امام رضا(ع) در برابر مأمون بود.

پایگاه تاریخ تطبیقی برای بررسی این موضوع گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا جباری، قائم مقام مدیر گروه تاریخ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) داشته که در ادامه متن آن را ملاحظه می‌کنید؛

تاریخ: ما در زندگی اهل‌بیت(ع) شاهد فعالیت‌ها و مبارزات مختلفی بودیم، برای نمونه امام حسن(ع) صلح را می‌پذیرند و امام حسین(ع) قیام می‌کنند. دلیل این تفاوت‌ها چه مسائلی بوده است؟

ائمه علیهم‌السلام با حاکمان ستمگر زمانشان مبارزه می‌کردند. ظلم ستیزی محدود به قیام نیست. این تفکر را زیدیه با تصور غلطی که از امام و امامت داشتند باب کردند. آنها امام را علوی، فاطمی، عادل و قائم بالسیف می‌دانند. به همین دلیل مسیر امامت را بعد از امام سجاد علیه‌السلام تغییر دادند و مسیر دیگری را رفتند و قیام‌هایی را شکل دادند که عمده آنها به شکست انجامید. ائمه علیهم‌السلام چنین مسیری را در پیش نگرفتند و با تدابیر خودشان ضربات سنگین‌تری را به حاکمیت‌‌های خودشان زدند. ائمه‌ علیهم السلام بر نفی ظلم و نفی یاری رساندن به ظالم و نفی راضی بودن به ظلم تأکید داشتند.

تاریخ: فعالیت‌ها و مبارزات سیاسی امام جواد(ع) چگونه بوده است؟

درباره امام جواد علیه‌السلام شیعیان اطلاعات کمی دارند. یکی نکات برجسته در زندگی امام جواد علیه‌السلام اقدامات ایشان در برابر حکومت‌های جائر زمانشان است. در حدیثی امام جواد علیه‌السلام، ظالم، یاری کننده به ظالم و راضی به ظلم ظالم را یکسان می‌داند.

گاهی انسان ظالم نیست ولی به ظلم ظالم راضی است. امام علیه‌السلام همه این افراد را یکسان می‌داند. شیعیان، این روایات را می‌شنیدند و ارجاعات قرآن را می‌دیدند. قرآن می‌فرماید: «وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّار».[1] آیات زیادی درباره مقابله با ظلم در قرآن وجود دارد.

نکته دیگر این‌که خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس به ائمه معصومین علیهم‌السلام ظلم روا می‌داشتند و آنها را مسموم می‌کردند، مثلاً امام جواد علیه‌السلام در سن 25 سالگی مسموم شدند. همین مسئله بسیاری از ادعاهای کذب درباره ایشان را از بین می‌برد. اگر امام علیه‌السلام فردی عادی و از جامعه به دور بود نباید مسموم می‌شدند.

بسیاری از علمای عامه در گوشه‌ای حدیث می‌گفتند و شاگرد تربیت می‌کردند و حکومت به آنها کاری نداشت ولی حکومت به سراغ امام جواد علیه‌السلام آمد. روزی معتصم عباسی فتوای امام جواد علیه‌السلام را درباره حد سارق پذیرفت. احمد بن ابی دؤاد، قاضی و به ظاهر عالم خائن وابسته به دربار بنی عباس به معتصم گفت: تو سخن کسی را ترجیح دادی که بخشی از امت قائل به امامت او هستند. این مطلب نشان می‌دهد که امام در آن جامعه جایگاه داشته است. اگر روحیه ظلم ستیزی امام جواد علیه‌السلام نبود حکومت‌ها این‌قدر روی آنها حساس نبودند.

تاریخ: متأسفانه شاهد هستیم که برخی خیال می‌کنند امام جواد(ع) در جامعه منفعل بوده و اقدام خاصی نداشتند، مقداری درباره این موضوع توضیح دهید.

نکته دیگر درباره تصور غلطی است که بسیاری از امام جواد علیه‌السلام دارند و ایشان را شخصیتی منفعل و منعزل می‌دانند. امام فعال بودند و در مدینه و بغداد شیعیان را اداره می‌کردند و با آنها ارتباط داشتند. شیخ طوسی در کتاب الغیبه نقل می‌کنند که شبکه وکالت به ابتکار امام صادق علیه‌السلام تأسیس شد و تقویت این شبکه به دست امام جواد علیه‌السلام صورت گرفت. با ظهور جریان واقفه ضربه‌ای بر این شبکه وارد شد و بعضی از وکلا خیانت کردند. امام جواد علیه‌السلام شبکه وکلا در نقاط شیعه‌نشین را در عراق، ایران و شمال افریقا تقویت کرد و امام با اداره و تقویت این شبکه به حفظ اصالت‌های شیعی و استمرار این مسیر اقدام نمود.

بنابراین امام علیه‌السلام موضع منفعل نداشت و موضع فعال داشت و شیعیان پرسش‌های خودشان را از طریق وکلا مطرح می‌کردند و پاسخ‌ها را در اوج اختفا و نهان‌کاری دریافت می‌کردند. امیدواریم خداوند ما را قدردان نعمت ولایت ائمه معصومین بالاخص امام جواد علیه‌السلام قرار بدهد و توفیق زیارت آن حضرت را نصیب همه ما بفرماید و در آخرت هم مشمول شفاعت آن بزرگوار قرار بگیریم.

انتهای پیام/