مساحت کوچک، ترکیب جمعیتی پیچیده، تراکم نامتوازن جمعیت، تحولات جمعیت حریدی‌ها، فلاشاها و مهاجرت معکوس در رژیم صهیونیستی، در کنار سیر فزاینده جمعیت مسلمانان فلسطینی و… چالش‌های جمعیتی مهمی را پیش روی رژیم صهیونیستی قرار داده است.

پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ اسرائیل به عنوان رژیمی نامشروع که در سال ۱۹۴۸ تأسیس شد، توانسته است بنا به دلایل متعدد در شش دهه گذشته به حیات خود ادامه دهد. اما این رژیم از آغاز هزاره سوم با چالش‌ها و بحران‌هایی مواجه شده است که علاوه بر تضعیف آن، بقای این رژیم را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

در این میان، تحولات جمعیت و چالش‌های جمعیتی از حادترین و ریشه‌دارترین معضلات جامعه صهیونیستی به‌شمار می‌آید که دامن‌گیر این جامعه می‌باشد و در سطوح مختلف، پیامدهای گوناگونی به دنبال داشته است.

مساحت کوچک، ترکیب جمعیتی پیچیده، تراکم نامتوازن جمعیت، تحولات جمعیت حریدی‌ها، فلاشاها و مهاجرت معکوس در رژیم صهیونیستی، در کنار سیر فزاینده جمعیت مسلمانان فلسطینی و… چالش‌های جمعیتی مهمی را پیش روی این رژیم قرار داده است.

پیشی گرفتن جمعیت کل مسلمانان از یهودیان

گزارش‌های موجود نشان می‌دهد که براساس معدل رشد جمعیتی کنونی فلسطینیان مسلمان و یهودیان صهیونیست در داخل مرزهای کشور فلسطین، در سال ۲۰۱۷ تعداد مسلمانان و یهودیان برابر شده است و تا سال ۲۰۲۵ غلبه قاطع جمعیت مسلمانان بر یهودیان کاملاً محسوس خواهد بود. صهیونیست‌ها با ابراز نگرانی شدید از افزایش جمعیت فلسطینیان از این مسأله به عنوان بمب جمعیتی نام برده‌اند.

در سال ۲۰۱۷ جمعیت مسلمانان ساکن در سرزمین‌های فلسطین در عدد ۶٫۴۹ میلیون نفر با جمعیت کل یهودیان صهیونیست برابر شد. هم‌چنین طبق الگوهای آینده نگاری جمعیت، پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۰ جمعیت فلسطینیان به ۷٫۲۲ میلیون نفر در مقابل ۶٫۸۶ میلیون یهودی خواهد رسید. این تحولات جمعیت چالش دولت سازی و ملت‌سازی را برای رژیم صهیونیستی کاملاً تشدید نموده است.

برتری نرخ رشد جمعیت فلسطینیان

یکی از مهم‌ترین چالش‌های جمعیتی رژیم اشغالگر فلسطین بالا بودن نرخ رشد جمعیت مسلمانان فلسطینی است، چرا که رشد جمعیت اعراب فلسطین از همه دیگر گروه‌های جمعیتی هم در داخل مناطق اشغالی و هم در نوار غزه و کرانه باختری بیشتر است. میانگین نرخ رشد جمعیت اعراب فلسطین در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۱/۳ درصد است در حالی که این میزان در میان یهودیان صهیونیست از ۳/۱ درصد فراتر نرفته است.

با توجه به این‌که جمعیت اعراب فلسطینی ساکن در مناطق اشغالی حدود ۲۰ درصد کل جمعیت واقع در مرزهای اشغالی است و با احتساب کل کشور فلسطین که شامل؛ سرزمین‌های اشغالی، کرانه باختری و باریکه غزه می‌شود حدود ۵۰ درصد از کل جمعیت متعلق به فلسطینیان است و همچنین با دقت در تفاوت محسوس نرخ رشد جمعیت در میان مسلمانان و یهودیان، انتظار می‌رود در صورت تداوم روند کنونی، سیر تغییر موازنه جمعیت به سود اعراب فلسطینی با سرعت بیشتری ادامه خواهد داشت. از همین روست که می‌توان دریافت نرخ بالای رشد جمعیت اعراب مسلمان در فلسطین، به واقع یکی از دغدغه‌های جدی سردمداران رژیم اشغالگر است.

سیر کاهشی نرخ فرزندآوری صهیونیست‌ها

در مطالعه سیر تحولات آمارهای جمعیتی فلسطین اشغالی، موضوع بسیار مهمی که یکی از چالش‌های جمعیتی رژیم اشغالگر بوده و نگرانی محافل صهیونیستی را برانگیخته است، سیر کاهشی نرخ فرزندآوری (TFR) در میان صهیونیست‌ها نسبت به خانواده‌های فلسطینی است، به طوری که با احتساب گروه‌های افراطی، مذهبی، سنتی و سکولار، در مجموع زنان صهیونیست در طول زندگی خود به صورت میانگین ۳/۲ فرزند به دنیا می‌آورند، در حالی که همین آمار در مورد زنان عرب به حدود ۵/۴ فرزند می‌رسد.

نکته قابل توجه این‌که بر اساس داده‌های جمعیتی موجود این سیر کاهشی نرخ باروری در میان صهیونیست‌ها همچنان سیر نزولی داشته و این شیب کاهشی در سال‌های آتی نیز تداوم خواهد داشت.

روند فزاینده ضریب سالمندی صهیونیست‌ها

گزارش‌هایی که در مورد وضعیت عمومی بافت جمعیتی سرزمین‌های اشغالی منتشر می‌شوند، در اغلب موارد شاخص‌ها و اطلاعات مربوط به پدیده سالمندی جمعیت در جامعه یهودی اسرائیل را مخفی می‌کنند، چرا که سالمندی جمعیت در جامعه یهودیان اسرائیل پدیده‌ای است که باعث نگرانی تصمیم‌سازان صهیونیستی شده و برنامه‌ریزان این رژیم را به فکر تصمیمات جدیدی برای جبران این معضل انداخته است.

داده‌های آماری موجود نشان می‌دهند که کودکان تنها ۲۴ درصد از کل جامعه شهرک‌نشینان یهودی در فلسطین اشغالی را شامل می‌شوند، این در حالی است که میزان جمعیت افراد سالخورده ۶۵ ساله و بالاتر به بیش از ۱۸ درصد و جمعیت ۶۰ ساله‌ها و بالاتر از آن به حدود ۲۴ درصد رسیده است. به همین دلیل است که سیاست گذاران صهیونیست اعتقاد دارند در کنار اعطای مشوق‌های بیشتر برای فرزندآوری خانواده‌های صهیونیست، یکی از راهکارهای جبران پیری جمعیت یهودیان، جذب تعداد بیشتری از یهودیان آفریقا و آسیاست، چرا که آنها در مقایسه با یهودیان غربی، تمایل بیشتری به فرزندآوری دارند.

کاهش محسوس مهاجرت یهودیان به سرزمین‌های اشغالی

رژیم اشغالگر با امید کشاندن یهودیان سراسر جهان به فلسطین، سرزمین تاریخی فلسطین را اشغال کرده است. این در حالی است که رژیم اشغالگر طی سال‌های دهه اخیر با چالش کاهش محسوس آمار مهاجرت یهودیان جهان به فلسطین اشغالی روبروست.

دوره زمانی میان سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۰ میلادی، دوران طلایی مهاجرت یهودیان به فلسطین اشغالی بود. مهاجرت یهودیان در این برهه به میزان ۶۵ درصد، در افزایش جمعیت صهیونیست‌ها تأثیر داشت. از این تاریخ به بعد و به دنبال کاهش مشوق‌های مهاجرت و اوضاع بهتر کشورهای محل سکونت یهودیان، میزان مهاجرت آن‌ها به خصوص در دهه هفتاد قرن گذشته به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت. اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوری سابق در آغاز دهه ۹۰ میلادی، رژیم اسرائیل توانست بیش از یک میلیون مهاجر یهودی روس را جذب کند و در اراضی اشغالی فلسطین اسکان دهد. به دنبال مهاجرت این تعداد یهودی از سال ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۱، میزان مشارکت آنها در افزایش جمعیت یهودیان اسرائیل به ۶۹ درصد رسید و این‌گونه بود که مهاجران یهودی روس تبار، اکثریت یهودیان رژیم صهیونیستی را تشکیل دادند.

با این وجود طی چند سال گذشته، مهاجرت یهودیان به اسرائیل با کاهش شدیدی در مقایسه با دو دهه گذشته مواجه بوده است. اولین نشانه‌های کاهش مهاجرت یهودیان از سال ۲۰۰۱ میلادی شروع شد.

آمارها نشان می‌دهند که با ورود به هزاره جدید تعداد مهاجرت صهیونیست‌ها به سرزمین‌های اشغالی به شدت کاهش یافته است. در سال ۲۰۰۰ تعداد مهاجران یهودی حدود ۶۰ هزار نفر بود که در سال ۲۰۰۱ این رقم به ۴۳ هزار و در سال ۲۰۰۲ به ۳۳ هزار و در سال ۲۰۰۳ به ۲۳ هزار نفر رسید تا این‌که این رقم در سال ۲۰۰۴ به ۲۱ هزار نفر کاهش پیدا کرد.

سیر افزایشی مهاجرت معکوس

آمارها حاکی از این واقعیت هستند که صهیونیسم از سال ۱۹۴۸ تا ۲۰۱۶ ضمن اشغال حدود ۸۵ درصد از اراضی فلسطین بالغ بر ۵ میلیون یهودی را به این مناطق جذب کرده است و این در حالی است که در روند مهاجرت معکوس و خروج صهیونیست‌ها از فلسطین اشغالی بیش از ۲۰ درصد از آنها در سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ تحت شرایط مختلف مهاجرت معکوس کرده و به کشورهای اصلی خود بازگشته‌اند.

به همین دلیل است که به زعم کارشناسان و اندیشمندان، در شرایط کنونی روند روزافزون مهاجرت معکوس یهودیان از اسرائیل پیچیده‌ترین چالش بقای این رژیم اشغالگر است. بنا بر تعریف این رژیم، مهاجران معکوس کسانی هستند که به هر دلیلی بیش از یک سال است از فلسطین اشغالی خارج شده‌اند و در کشور دیگری غیر از اسرائیل به سر برده‌اند.

از ابتدای تأسیس رژیم اشغالگر ادعا بر این بود که در وطن مجعول اسرائیل، یهودیان با معضلاتی نظیر بیکاری، ناامنی و فقر مواجه نباشند و زمینه‌های سرمایه گذاری، دسترسی به آموزش‌های برتر و رفاه کامل برای یهودیان صهیونیست به طور حداکثری فراهم شود، اما با توجه به عدم تحقق این وعده‌ها در حال حاضر یکی از مشکلات مهم رژیم صهیونیستی، مهاجرت معکوس یا بازگشت یهودیان از اسرائیل به کشور خودشان است. آمار کاملاً دقیقی از مهاجرت‌های معکوس یهودیان از اسرائیل در دست نیست، به ویژه که بیشتر یهودیانی که از سرزمین‌های اشغالی مهاجرت کرده‌اند، بدون مجوز، مخفیانه و تحت عناوین متعدد فلسطین اشغالی را ترک نموده‌اند.

پراکندگی نامتوازن جمعیت صهیونیست‌ها

در حال حاضر بیش از ۶۵ درصد کل جمعیت یهودیان صهیونیست در قریب به ۳۵ درصد از کل اراضی اشغالی و در ۶ شهر پرجمعیت فلسطین اشغالی ساکن هستند که این امر منجر به پراکندگی ناهمگون جمعیت و در نهایت یکی از چالش‌های جمعیتی و امنیتی فراروی حیات نامشروع اسرائیل خواهد بود.

تل آویو با تراکم جمعیتی بیش از ۷۶۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع و در مرتبه بعد اورشلیم با بیش از ۱۶۰۰ نفر در هر کیلومتر مربع پرتراکم ترین و در عین حال آسیب پذیرترین شهرهای این رژیم هستند که این موضوع نگرانی عمیق پژوهشگران جمعیتی و امنیتی این رژیم را در پی داشته است. این در حالی است که تمرکز جمعیت فزاینده مسلمانان فلسطینی در کرانه باختری و نوار غزه در حال تبدیل شدن به یک تاکتیک برای آزادسازی قدس شریف است.

نویسنده: صالح قاسمی