نادرشاه افشار در طول دوران پادشاهی خود سه جریان مهم را به سود انگلیسی‌ها رهبری کرد؛ با شکست دادن پرتغالی‌ها راه را برای حضور بی رقیب انگلستان در ایران و خلیج فارس هموار ساخت.

پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ در پهنه منطقه ما در این قرن سه حکومت اسلامی وجود داشت؛ عثمانی، صفوی و گورکانی. آغاز انحطاط و تضعیف امپراتوری عثمانی را سال 1699 و ابتدای همین قرن دانسته‌اند. در همین ایام بود که جنگ‌های بی‌حاصل مذهبی میان عثمانیان و صفویان سبب تضعیف حکومت صفوی شد تا سرانجام در سال ۱۷۲۲ این دولت نیز دچار فروپاشی و شکست شد.

در هند نیز بساط گورکانیان که از نوادگان تیمور بوده و از ابتدای قرن شانزدهم بر آن سرزمین حکومت می‌کردند در سال ۱۷۰۷ میلادی و با مرگ اورانگ زیب برچیده شد. گورکانیان که دارای روابط خوبی با صفویان و کاملاً تحت تاثیر فرهنگ ایرانی بودند، با صفویان بر آمده‌اند و با صفویان نیز فرونشستند.

نخستین آشنایی هندیان با اروپاییان در جریان سفر واسکوداگاما دریانورد پرتغالی در ۱۴۹۸ میلادی صورت گرفت، او همان دریانوردی بود که تمامی همراهانش را در سفر یهودیان تشکیل می‌دادند.

حضور پرتغالیان تا ابتدای قرن ۱۷ میلادی که با ورود انگلیستان به صحنه با کمک هلندیان در سال ۱۶۱۲ میلادی و با همراهی هندیان و انگلیسیان آن در سال ۱۶۲۲ میلادی از این کشور رانده شدند، در هند ادامه داشت. با پایان یافتن عمر گورکانیان، انگلیسی‌ها کاملاً جای پرتغالی‌ها را در اقیانوس هند گرفته بودند.

در ایران نیز پس از صفویان تا ۱۱۴۸ قمری، ۱۷۳۵ میلادی، افغان‌ها(محمود و اشرف افغان) بر این سرزمین حکومت می‌کردند. در این سال نادر از قبیله افشار - از قزلباشان مهاجرت کرده از غرب ایران به خراسان در پی سیاست جابجایی ایلات شاه عباس - پس از بروز اتفاقاتی از سوی شورای مرکب از سران قبائل، فرماندهان لشکری، روحانیان و سفیران بیگانه که در جلگه مغان گردهم آمده بودند - معروف به شورای مغان - به پادشاهی ایران انتخاب شد.

وی در طول دوران پادشاهی خود سه جریان مهم را به سود انگلیسی‌ها رهبری کرد؛ با شکست دادن پرتغالی‌ها راه را برای حضور بی رقیب انگلستان در ایران و خلیج فارس هموار ساخت. با حمله به هند و تاراج آن زمینه را برای سلطه انگلیس بر این کشور فراهم کرد و نهایتاً با تشیع مستقر شده در ایران از در مخالفت شدید درآمد. خوشبختانه با توجه به ریشه دار بودن تشیع در ایران این اقدام به جایی نرسید تا سرانجام افشاریان در ایران به پایان راه خود رسیدند.

پس از افشاریان، زندیه با کریم خان زند در سال 1163 قمری ۱۷۴۹ میلادی در ایران به حکومت رسیدند. مقاومت و هوشیاری کریمخان در تنظیم روابط با خارجیان به ویژه انگلستان جانشین او لطفعلی خان را با توطئه‌ای مواجه کرد که سبب کوری و قتل وی در سال ۱۲۰۹ قمری ۱۷۹۴ میلادی در تهران به دست آقا محمد خان قاجار و انقراض سلسله زندیه در ایران شد و با شروع قاجار در ایران جهان وارد قرن نوزدهم شد.

انتهای پیام/

کتاب تاریخ تمدن و ملک مهدوی، نوشته دکتر محمدهادی همایون، ناشر دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ دوم 1391، صص 522-524