وقتی بنده به سوربن فرانسه رفته بودم دیدم که بسیاری از موضوعاتی که کار کردند راجع به اسلام‌شناسی، شیعه‌شناسی، قم‌شناسی و حوزه‌شناسی بود. بر روی موضوعات متعددی کار کرده بودند.

پایگاه اطلاع‌رسانی استاد مهدی طائب؛ نخستین نشست تخصصی «جایگاه و عملکرد حوزه‌های علمیه در تقابل با صهیونیسم» با هدف شناسایی ظرفیت حوزه‌های علمیه از سوی مؤسسه بررسی‌های راهبردی بعثت با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در تاریخ بیست و نهم اردیبهشت ماه سال جاری در شهر مقدس قم برگزار شد.

در ادامه سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی، مسئول دفتر اجتماعی و سیاسی حوزه‌های علمیه تقدیم می‌گردد:

«لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَداوَةً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا»[1]

دکتر عباسی بیانات ارزشمندی فرمودند و حضرت استاد لطفی نیاسر پیشکسوت در این زمینه دو دغدغه را مطرح کردند. دغدغه فلسطین و دغدغه حفظ شعائر دینی که تا بدین‌جا انجام نشد. همه اساتید بزرگوار مستحضر هستند که جرقه اصلی این فتنه‌ای که به نام صهیونیسم و غده سرطانی به وجود آمد، از سال ۱۹۰۴ زده شد. تئودور هرتزل اولین کتاب را با عنوان دولت صهیونیسم و دولت یهود نوشت. در سال ۱۹۱۷ و در جریان جنگ جهانی اول، اقدامات دولت‌های روسیه و انگلیس آغاز شد و نهایتاً در سال ۱۹۴۸ با اشغال فلسطین و تحقق اسرائیل غاصب خودش را نشان داد و الان شاهدیم که بیش از ۷۲ سال است که چندین میلیون مسلمان فلسطینی تبعید شده‌اند و در مناطق مختلفی از جهان زندگی می‌کنند.

گاهی یاد حدیث پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌افتم که می‌فرمایند: «مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ:[2] مسلمانی که فریاد شخصی را بشنود و به فریاد او نرسد مسلمان نیست.» این یک نفر نبود که ندا داده، چندین میلیون مسلمان هستند که فریاد می‌زنند. فریاد آن‌ها هم یک بار نبوده و هفتاد سال است که فریاد می‌زنند و ما ملت‌های مسلمان دین خودمان را نسبت به نجات فلسطینی‌ها انجام ندادیم و امت اسلامی این کار را انجام ندادند؛ واقعاً احساس می‌کنیم که تکلیف زمین مانده است.

در دو محور، صحبت‌هایم را خدمت اساتید بزرگوار عرض می‌کنم: محور اول از نگاه قرآن است، چون تمام معارفمان را از قرآن کریم می‌گیریم. بنده دیدم ده‌ها آیه شریفه قرآن می‌تواند الهام‌بخش تکلیف شرعی ما نسبت به فلسطین باشد. به ذهنم رسید فقط یک واژه را انتخاب کنم و دیدم که برای مسلمانانی که از دیارشان اخراج شدند «الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ»[3]، رهنمود‌های متعددی وجود دارد که فقط به چهار مورد آن اشاره می‌کنم:

اول: قتال، مقاومت، مبارزه، پیکار و سازش‌ناپذیری مردم فلسطین در برابر حاکمیت اسرائیل. در انتخاب سازش یا مقاومت، قرآن راه مقاومت را اعلام کرده است؛

دوم: وجوب حمایت و قتال و جهاد بر بقیه ملت‌ها برای دفاع از فلسطینیان مظلوم؛

سوم: حرمت و عدم اجازه برقراری روابط دوستانه دول اسلامی با اسرائیل غاصب و ظالم؛

چهارم: لزوم حمایت مالی همه دولت‌های اسلامی و پشتیبانی مالی از نهضت فلسطین.

این چهار موضوع را از چهار آیه شریفه الهام گرفتم؛ اما نسبت به مسئله وجوب مقاومت و قتال و عدم سازش در آیات 39 و 40 سورۀ حج آمده است: «أُذِنَ لِلَّذینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ نَصْرِهِمْ لَقَدیر* الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ»؛ تنها جرمشان استقامت و پایداری بر دیانت اسلامی بود. البته در ادامه آیه می‌فرماید: «وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِیَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ یُذْکَرُ فیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثیراً وَ لَیَنْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزیز»؛ باید مبارزه کنید و گروهی از شما گروه ظالم را از بین ببرد وگرنه آن‌ها مساجد و سوابق و بقیه را نابود می‌کند.

خداوند به ملت‌های ساکت تشر می‌زند که چرا مبارزه نمی‌کنید: «وَ ما لَکُمْ لا تُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفینَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ نَصیرا»[4]. فریاد مسلمانان مظلوم فلسطینی بلند است که ما داریم در این زندان‌ها از بین می‌رویم و ما را از دست این‌ها نجات دهید.

سوم، عدم جواز برقراری روابط دوستانه کشورهای اسلامی با اسرائیل. متأسفانه الان تعدادی از دول اسلامی با اسرائیل رابطه دوستانه دارند. در آیه ۹ سوره ممتحنه آمده است: «إِنَّما یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ أَخْرَجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى‏ إِخْراجِکُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُون‏»؛ اجازه ندارید با آن‌ها رابطه دوستانه برقرار کنید، چون شما را از سرزمینتان اخراج کردند. منظور آیه محدود به اخراج‌کنندگان نیست بلکه رابطه با دولت‌هایی که از آن‌ها پشتیبانی کرده‌اند هم نهی شده است.

چهارم، حمایت مالی در آیات 7 و 8 سوره حشر[5] آمده است که فیء و اموال بیت‌المالی که در اختیار دولت اسلامی قرار می‌گیرد باید به «لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرینَ الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ» داده شود. مسلمانانی که مهاجرند و از سرزمینشان اخراج شدند و سرمایه‌هایشان را از دست داده‌اند. گاهی شنیده می‌شود چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است؛ این مفهوم غلط با دستور صریح قرآن ناسازگاری دارد. در مسئله بیت‌المال دو وظیفه داریم: رسیدگی به ملتی که صاحب بیت‌المال است و رسیدگی به نیازهای امت اسلامی و جامعه بشری.

ده‌ها آیه دیگر در قرآن کریم در این راستا وجود دارد. یکی از کارهایی که حوزه علمیه مقداری انجام داده، این است که مقداری از آیات و روایات مربوط به نجات فلسطین جمع‌آوری شده است، ولی این کار نیاز به تکمیل دارد. پیشنهاد می‌کنم که این کارها انجام شود تا این تلقی غلط از بین برود. بعضی فکر می‌کنند که حمایت از فلسطین کاری سیاسی است و‌ ماهیت قرآنی و شرعی ندارد، درحالی‌که فرقی بین وجوب نماز و دفاع از مسلمانان مظلوم اخراج شده از سرزمینشان نیست. چطور است که این واجب قرآنی تکلیف شرعی است ولی آن یکی سیاست نامیده می‌شود؟ جای تعجب است از کسانی که خودشان را عالمان و مجتهدان دینی می‌دانند، اما این کار را واجب شرعی و تکلیف شرعی نمی‌دانند.

سخن دوم راجع به خدمات حوزه است. اگر نگاهی به عالمان بزرگوار و پیشوایان دینی در دهه اول انقلاب داشته باشیم، می‌بینیم امام بزرگوار در رأس آن‌هاست. موردی را نقل می‌کنم: حدود ده سال قبل، از طرف معاونت بین‌الملل حوزه به جلسه‌ای در اردوگاه‌های فلسطینی رفتیم تا همکاری‌های بین حوزه و فلسطین را شروع کنیم. در آنجا کمیته مشترک علمای ایران و فلسطین تشکیل شده بود. رئیس جلسه دکتر عبدالله تتمت‌تو بود. در این جلسات از رهبران گروه‌های مجاهد فلسطینی دعوت کردیم. یکی از آن‌ها سخن جالبی گفت: «وقتی نوجوان بودم تازه جریان غصب فلسطین اتفاق افتاده بود. ما خیال می‌کردیم ناسیونالیسم راه نجات فلسطین است. برای ملی-عربی‌گرایی سال‌ها زحمت کشیدیم، به زندان افتادیم ولی نتیجه نداد، چون در ناسیونالیسم کسی حاضر نبود جانش را بدهد. سوسیالیسم را انتخاب کردیم آن هم نتیجه نداد. احساس کردیم باید دین راهنما باشد. مراکز دینی در الازهر و عربستان بود. به الازهر نامه‌نگاری کردیم، جواب آن‌ها متزلزل بود. آن‌ها حاضر نبودند کشته راه فلسطین را شهید شرعی اعلام کنند. هر چه تلاش کردیم دیدیم که نام شهید را به کار نمی‌برند. احساس کردیم که تزلزل دارند».

ایشان می‌گوید: «به عربستان رفتیم و با مفتیان عربستان صحبت کردیم، دیدیم که آن‌ها بدتر از الازهر هستند و در اصل مجاهده و قتال تردید دارند. احساس کردیم که احتمالاً دین نمی‌تواند جواب ما را بدهد. دوستانمان را به مرکز دیگری در نجف فرستادیم. خدمت امام بزرگوار رفتند و امام گفته بود که جهاد و قتال شما مصداق جهاد شرعی و کشته‌شدگان شما مصداق شهید شرعی است. این فتوا جان جدیدی به ما بخشید. این فتوا را در فلسطین ترویج کردیم و گروه‌ها راه افتادند». تعبیر ایشان این بود که: «اگر الهام‌بخشی امام نبود، قیام فلسطین به جایی راه نمی‌برد». بقیه اقدامات امام را نام نمی‌برم.

نکته بعدی درباره شهید مطهری است. ایشان تغییر رویکردی در نگاه مذهبی شیعه داد و آن در عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) بود. او فرمود: «شمر آن زمان مرد، یزید مرد، اما باید پای عزاداری بایستیم و با شمر و یزید زمان مبارزه کنیم و شمر زمان اسرائیل غاصب است». این تغییر رویکردی در جریان عزاداری بود که به عنوان یکی از اصالت‌های تشیع معرفی می‌شود.

من در بعضی از درس‌های ایشان شرکت می‌کردم. بعد از پیروزی انقلاب، تصمیم گرفتم که وارد کار شوم. نذری کردم و فکر کردم که خداوند چه چیزی را دوست دارد که من درباره آن کار کنم. دیدم بهترین کاری که خداوند دوست دارد نذر فلسطین است، لذا اولین حقوقم را در ماه‌های اول، به صندوق حمایت از نهضت فلسطین واریز کردم. این مسئله برای همیشه در بین روحانیون و حوزه‌های علمیه نهادینه شده است.

در جریان‌های اخیر، جنگ 33‌روزه و جنگ 22روزه حوزویان کار کردند، اما اجازه نداریم خیلی از حرف‌ها را بزنیم، ولی به یکی از آن‌ها اشاره می‌کنم. پشتوانه فکری رزمندگان دلاور فلسطینی برگزاری کلاس‌هایی به دست علمای حوزه علمیه قم در قم یا تهران یا سوریه و... است. در بعضی از جلسات، شاهد همکاری این بزرگواران بودم.

یک مورد را عرض می‌کنم: ارتباط با انقلاب اسلامی ایران آن‌چنان در فلسطین اثر گذاشت که فلسطینیان به این جمع‌بندی رسیدند که تنها منجی و حامیان آن‌ها، انقلاب اسلامی ایران است. زمانی که در قاهره بودم، جنگ‌های چند روزه بین فلسطینیان در نوار غزه و اسرائیل اتفاق افتاد. تلویزیون‌های مصر به صورت زنده بمباران‌ها را نشان می‌دادند. دولت مصر برای نشان‌دادن حمایتش از فلسطین، در روزهای آخر جنگ تعدادی از مجروحان فلسطینی را برای درمان به مصر آورد. در رسانه‌ها خبر منتشر شد. بعد از انتشار خبر، سفرای کشورهای اسلامی که در قاهره حضور داشتند، برای عیادت مجروحان فلسطینی به بیمارستان رفتند تا کار را رسانه‌ای کنند و حمایت دولت‌هایشان را از آنان اعلام بدارند.

بنده هم رفته بودم. اولین سفیر وارد اتاقی شد که در آن جوانی خون‌آلود با چشم‌هایی بسته قرار داشت. به او سلام کرد ولی جوابی نشنید. سفرا آمدند و رفتند. آخرین نفر وارد شدم و سلام کردم و گفتم من از ایران آمدم. تا صحبت مرا شنید با دستانش خون‌های روی چشمش را پاک و آغوشش را باز کرد و مرا بغل گرفت. به او گفتم اگر بیدار بودی چرا جواب آن‌ها را ندادی؟ گفت: «رازی داشت! والله همه آن‌ها دروغ می‌گویند. یک کشور راست گفته و پای نهضت فلسطین ایستاده و آن ایران است». این صحنه‌ای بود که دیدم. شروع به صحبت کردم، و بعد به او گفتم اگر کمکی می‌خواهید بفرمایید. گفت: «بله، موشک‌هایی که دادید عالی بود، من چیزی نمی‌خواهم؛ به ما موشک‌ها را برسانید».

درباره اقداماتی که قرار است انجام شود توضیحاتی می‌دهم: حوزه علمیه سمیناری در فضای مجازی با حضور حدود ۱۸ کشور دنیا برگزار می‌کند. در این سمینار، شخصیت‌های بزرگ جهان اسلام شرکت دارند. آقای سید هاشم صفی‌الدین، آقای شیخ عیسی قاسم، آقای العاصی از آمریکا، آقای احمد بدرالدین حسون مفتی سوریه، و آیت‌الله اعرافی از ایران و ده‌ها شخصیت دیگر سخنرانی دارند.

یک نکته این بود که حوزه علمیه راجع به فلسطین چه کارهایی کرده است و بنده به برخی از این فعالیت‌ها اشاره کردم، به چند مورد دیگر هم اشاره می‌کنم:

- میز فلسطین را در معاونت بین‌الملل حوزه داریم که نهادهای مختلفی عضو آن هستند.

- شورای مشترکی بین نهادهای بین‌المللی وجود دارد که معاونت بین‌الملل حوزه عضو آنجاست و حدود ده سال است که کار می‌کند.

- تعدادی از سخنران‌هایی که درباره فسلطین صحبت می‌کردند را دعوت کردیم و در حوزه‌های علمیه برای آن‌ها مراسم سخنرانی برگزار کردیم. برخی از اعضای هیئت دولت فلسطینی را دعوت کردیم و در معصومیه و جاهای دیگر برای آن‌ها برنامه سخنرانی گذاشتیم.

- درباره نفوذ صحبت‌هایی بیان و گفته شد آیا حوزه در این باره کاری می‌کند؟ از وظایف مرکز صیانت حوزه، بررسی مسئله نفوذ نسبت به صهیونیسم و غیره است.

- مطرح شد که در خصوص بحث اعتیاد و تصادفات کشته‌هایی داده‌ایم، و حوزه چه می‌کند؟ بخش همکاری حوزه با ستاد مبارزه با اعتیاد کشور تشکیل شده است، در این زمینه همکاری‌های مشترکی با آن‌ها انجام می‌دهیم. کتابی به نام «نظر دین درباره تصادفات و شیوه رانندگی» نوشته شده و تعدادی از طلبه‌ها به صورت تخصصی در این زمینه کار می‌کنند.

- اشاره فرمودند که فیلسوفان حرکتی نیافریدند. امام بزرگوار فیلسوفی بود که حرکت آفرید. رهبر انقلاب در جلسه‌ای که اساتید فلسفه در آن حضور داشتند فرمودند که فلسفه نباید عقیم باشد، باید مولد باشد. باید همه چیز از درون فلسفه در بیاید. نظام ولایت فقیه از درون فلسفه در بیاید. باید مسئله جهاد و مبارزات مولود فلسفه باشد. بنابراین باید فلسفه به عنوان خشت اساسی و بنیادینِ معرفتیِ انسان به گونه‌ای باشد که جهاد و عدالت‌خواهی از آن به دست آید.

دشمنان ما چقدر کار می‌کنند؟ وقتی بنده به سوربن فرانسه رفته بودم دیدم که بسیاری از موضوعاتی که کار کردند راجع به اسلام‌شناسی، شیعه‌شناسی، قم‌شناسی و حوزه‌شناسی بود. بر روی موضوعات متعددی کار کرده بودند. عنوان یکی از موضوعات پژوهشی «مقایسه‌ای بین متد استنباط فقهی فقه شیعه از منظر دو مرجع معاصر قم، آیت‌الله وحید خراسانی و آیت‌الله صافی گلپایگانی» بود که متد استنباطشان چه مشترکات و افتراقاتی دارد. کاری که شاگردان این دو بزرگوار در قم انجام نداده بودند، در سوربن فرانسه انجام شده بود. از این نمونه‌ها فراوان دیده‌ام.

[1] . سورۀ مائده، آیۀ 82.

[2]. کافی، ج 2، ص 164.

[3]. سورۀ حج، آیۀ 40.

[4]. سورۀ نساء، آیۀ 75.

[5]. «ما أَفاءَ اللَّهُ عَلى‏ رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرى‏ فَلِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏ وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ کَیْ لا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیاءِ مِنْکُمْ وَ ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعِقابِ (7) لِلْفُقَراءِ الْمُهاجِرینَ الَّذینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَ أَمْوالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً وَ یَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ (8)».